Quang cảnh Diễn đàn
Đoàn Chủ tịch điều phối Diễn đàn gồm: PGS.TS Trương Mạnh Tiến - Ủy viên Đoàn Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, Tổng Biên tập Tạp chí Kinh tế Môi trường; TS. Võ Trí Thành - Viện trưởng BCSI; PGS.TS Trần Đình Thiên - Chuyên gia kinh tế.
Ban Tổ chức có PGS.TS Lưu Đức Hải - Chủ tịch Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam; PGS.TS Nguyễn Thế Chinh - Phó Chủ tịch Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam; GS.TS Hoàng Xuân Cơ - Tổng Thư ký Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam...
Các đại biểu khách mời có TS. Tạ Đình Thi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội; PGS.TS Ngô Trí Long - Chuyên gia kinh tế; TS. Nguyễn Thành Sơn - Chuyên gia năng lượng; PGS.TS Bùi Thị An - Viện trưởng Viện Tài nguyên và Môi trường; TS. Ngô Đức Lâm - Nguyên Cục trưởng Cục An toàn Kỹ thuật và Môi trường (Bộ Công Thương); bà TitaThy Nguyen - Chủ tịch Hội đồng Năng lượng Thế giới; TS. George Mathew - CEO Công ty TeamSustain limited; ThS. Nguyễn Hữu Thái Hòa – Chuyên gia kinh tế; TS. Dư Văn Toán - Viện Khoa học Môi trường, Biển và Hải đảo - Bộ Tài nguyên và Môi trường; cùng nhiều đại biểu, đại diện doanh nghiệp, hội, hiệp hội, các cơ quan thông tấn báo chí trung ương và địa phương.
Sự cần thiết đảm bảo an ninh năng lượng
Trong bối cảnh thế giới đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng năng lượng trên quy mô toàn cầu. Đặc biệt, đây lại đang là thời điểm nền kinh tế các quốc gia trên thế giới cố gắng khắc phục hàng loạt khó khăn để phục hồi sau những “cú sốc” từ đại dịch Covid-19. Thực tế cho thấy, khủng hoảng năng lượng toàn cầu gây ảnh hưởng rất lớn tới Việt Nam, dù quá trình chuyển dịch năng lượng của nước ta đã, đang đạt được những thành tựu đáng kể trong việc thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo, giúp giảm bớt sự phụ thuộc vào năng lượng nhập khẩu.
Các thống kê cho thấy, Việt Nam là một nước có nguồn năng lượng tương đối đa dạng. Tuy vậy, nước ta vẫn còn là một nước có mức sản xuất và tiêu thụ năng lượng tính theo đầu người thấp. Bên cạnh đó, đứng trước yêu cầu của công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, nhu cầu sử dụng năng lượng của Việt Nam không ngừng gia tăng, trong khi nguồn cung năng lượng ngày càng cạn kiệt. Do vậy, chúng ta cần có lộ trình cụ thể trong xây dựng mô hình năng lượng sạch trong tương lai.
PGS.TS Lưu Đức Hải - Chủ tịch Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam phát biểu khai mạc Diễn đàn.
Phát biểu khai mạc, PGS.TS Lưu Đức Hải - Chủ tịch Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam cho biết, Việt Nam là một quốc gia đang phát triển và phấn đấu vươn lên trở thành một nước công nghiệp hiện đại. Để thực hiện mục tiêu đó, vấn đề an ninh năng lượng cần phải được đảm bảo, cung cấp đầy đủ và an toàn cho sản xuất và tiêu dùng. Đặc biệt là sau cam kết của Việt Nam tại COP26, chủ đề năng lượng được quan tâm nhiều hơn, những vấn đề đặt ra cho chuyển dịch năng lượng. Phát triển năng lượng sạch, năng lượng tái tạo cần có sự đóng góp về tư duy và cách tiếp cận. Làm sao để Việt Nam đạt được mục tiêu kép là trở thành một nước công nghiệp hiện đại vào năm 2045 và đạt NetZero vào năm 2050.
Chia sẻ về chủ đề an ninh năng lượng quốc gia, PGS.TS Trần Đình Thiên cho rằng, để đảm bảo an ninh năng lượng trong tương lai thì cần có những giải pháp mang tính đột phá. Trong phát triển kinh tế - xã hội, nước ta có 02 vấn đề quan trọng cần đảm bảo, một là an ninh năng lượng, hai là an ninh lương thực. Trước đây, chúng ta đã có một quyết định quan trọng đó là chuyển giá gạo sang cơ chế thị trường, quyết định này đã có những hiệu quả có thể nói là diệu kỳ.
Hiện nay, điện là nguồn năng lượng có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, từ câu chuyện để thị trường quyết định giá gạo, vấn đề giá điện hiện nay cần nhìn nhận một cách nghiêm túc việc tính giá điện theo cơ chế thị trường. Theo PGS.TS Trần Đình Thiên, đây chính là giải pháp mang tính đột phá để đảm bảo an ninh năng lượng trong tương lai. Tất nhiên, đây không phải là câu chuyện một sớm một chiều mà cần có sự chuẩn bị kỹ càng, cần hoàn thiện nhiều khung phổ pháp lý, chuẩn bị các kịch bản có thể xảy ra…
PGS.TS Trần Đình Thiên chia sẻ về câu chuyện giá điện.
Hiện nay nhiều quốc gia trên thế giới đang tập trung phát triển năng lượng xanh, năng lượng tái tạo, đó là xu hướng tất yếu. Trong khi đó, phát triển kinh tế phải gắn liền với vấn đề đảm bảo an ninh năng lượng. Nếu chúng ta không đáp ứng đủ nhu cầu năng lượng cho sự phát triển kinh tế, cũng không bắt kịp xu hướng xanh hóa nguồn năng lượng, thì chúng ta sẽ bị tụt lại rất xa. Do đó, cần phải hiểu rõ, thời đại sẽ tác động như thế nào đến vấn đề an ninh năng lượng, làm sao để Việt Nam vừa đảm bảo các mục tiêu tăng trưởng, vừa có vị trí quan trọng trong bản đồ năng lượng toàn cầu.
Theo tính toán, để đảm bảo nhu cầu năng lượng cho phát triển kinh tế thì tốc độ tăng trưởng của năng lượng phải gấp 1,5 lần tốc độ tăng trưởng GDP. Việc thay đổi cấu trúc nguồn cung, chuyển đổi năng lượng xanh, năng lượng tái tạo là rất cần thiết và đòi hỏi những nỗ lực phi thường. Việc thay đổi cấu trúc sử dụng năng lượng cũng gây nhiều áp lực, tuy nhiên vấn đề này chưa được đề cập đến và nhìn nhận một cách nghiêm túc, PGS.TS Trần Đình Thiên nhấn mạnh.
Xu hướng chuyển đổi tất yếu
Tại Diễn đàn, GS.TS Hoàng Xuân Cơ - Tổng Thư ký Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam đánh giá, Việt Nam may mắn có tiềm năng năng lượng tái tạo (năng lượng xanh) lớn, đặc biệt là năng lượng gió và năng lượng mặt trời nên có đủ khả năng sử dụng trong quá trình chuyển đổi để phát điện, từng bước giảm điện năng sản xuất bằng nhiên liệu hóa thạch.
GS.TS Hoàng Xuân Cơ - Tổng Thư ký Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam trình bày tham luận
Theo GS.TS Hoàng Xuân Cơ, năng lượng xanh được hiểu là năng lượng mà khi sử dụng không hoặc phát thải ít chất ô nhiễm và khí nhà kính, tập trung vào năng lượng gió và năng lượng mặt trời. Tuy nhiên, khi chuyển đổi sang sử dụng năng lượng xanh, Việt Nam cũng gặp nhiều khó khăn như thiếu điều tra nghiên cứu cơ bản, chưa sản xuất được thiết bị phát điện gió, điện mặt trời, thiết bị chuyển đổi và nối lưới làm tăng giá thành sản xuất điện.
GS.TS Hoàng Xuân Cơ cho rằng, trong quá trình chuyển đổi phải luôn có kế hoạch giám sát, theo dõi để sớm nhận biết những tác động để giải quyết. Mặc dù đã có Quy hoạch điện VIII, có lộ trình thực hiện nhưng vẫn phải sẵn sàng giải quyết các vấn đề phát sinh, đặc biệt là thiếu điện do nhiều nguyên nhân, cả nguyên nhân khách quan, chủ quan. Khi chuyển sang điện xanh, việc tăng giá điện sẽ không tránh khỏi nhưng cũng phải xem xét lộ trình để tránh gây xáo trộn lớn trong hoạt động kinh tế và đời sống nhân dân. Hy vọng, quá trình chuyển đổi sang điện xanh sẽ diễn ra thuận lợi suôn sẻ, những tác động bất lợi nếu nảy sinh sẽ được giải quyết hiệu quả.
Về lựa chọn nguyên liệu trong sản xuất điện, PGS.TS Ngô Trí Long – Chuyên gia kinh tế chia sẻ, than đá, dầu mỏ, khí đốt tự nhiên là ba loại nhiên liệu hóa thạch được sử dụng phổ biến ở nhiều quốc gia. Trong đó, khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) sử dụng sản xuất điện là loại năng lượng kỳ vọng giúp giảm phát thải carbon, nhờ đó giảm thiểu tối đa tác động tiêu cực lên môi trường và bầu khí quyển.
Hiện nay, LNG được sử dụng rộng rãi ở nhiều lĩnh vực, đặc biệt thay thế khí khô phục vụ cho nhu cầu khí của các nhà máy điện. Điện khí LNG còn có ưu điểm linh hoạt, đảm bảo nguồn cung không bị gián đoạn do yếu tố thời tiết. LNG được coi là “nhiên liệu cầu nối” trong quá trình chuyển dịch từ năng lượng hóa thạch sang các loại nhiên liệu xanh, sạch, thân thiện với môi trường hơn, nhằm đảm bảo mục tiêu an ninh năng lượng cho sự phát triển bền vững của các quốc gia.
Phát triển điện khí LNG giúp tăng hiệu quả trong sản xuất điện, giảm sự phụ thuộc vào nhiệt điện than, giảm phát thải, bảo vệ môi trường và hướng đến mục tiêu phát triển bền vững của đất nước. Tuy nhiên, có nhiều biến số cho phát triển điện khí LNG ở Việt Nam, khi phải đối mặt với nhiều thách thức về thị trường, nguồn vốn và chính sách. Theo Quy hoạch điện VIII, để hiện thực hóa mục tiêu phát triển nhiệt điện khí (trong đó có nhiệt điện LNG) rất cần thúc đẩy sự phát triển thị trường khí LNG tại Việt Nam hiệu quả, cạnh tranh và bền vững. Khi ngành công nghiệp khí LNG phát triển thuận lợi sẽ đóng góp tích cực vào an ninh năng lượng và phát triển bền vững của đất nước.
PGS.TS Ngô Trí Long cho rằng, để thúc đẩy sự phát triển thị trường khí LNG, cần giải quyết một số vấn đề liên quan đến cơ sở hạ tầng và cơ chế chính sách. Sự phát triển của ngành khí LNG cần đi đôi với quản lý an toàn và bảo vệ môi trường nên cần tuân thủ các quy định, tiêu chuẩn, quy trình… đảm bảo an toàn trong sản xuất, vận chuyển, tồn trữ và sử dụng khí tái hóa từ LNG.
Những khuyến nghị phát triển năng lượng hiệu quả
Tại diễn đàn, các chuyên gia đã đưa ra các ý kiến, cùng thảo luận và tìm giải pháp hiệu quả trong sử dụng năng lượng trong tình huống giá năng lượng thế giới tăng cao, nguồn cung trong nước chưa đáp ứng đủ nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo an ninh; đánh giá thực trạng và đề xuất tháo gỡ khó khăn cho ngành năng lượng tái tạo tại Việt Nam…
TS. George Mathew - CEO Công ty TeamSustain limited (Ấn Độ) nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sử dụng hiệu quả năng lượng.
Phát biểu tại Diễn đàn, TS. George Mathew - CEO Công ty TeamSustain limited (Ấn Độ) cho biết, bản thân ông hoạt động trong lĩnh vực cung cấp giải pháp công nghệ sạch, năng lượng xanh được 30 năm. Ông George Mathew đánh giá: “Việt Nam phải cố gắng nhiều hơn nữa mới có thể đạt mục tiêu Netzero vào năm 2050. Theo thống kê vào năm 2012, 66% phát thải carbon đến từ ngành năng lượng. Nhằm thực hiện cam kết Netzero, tôi nghĩ Việt Nam cần đi từ việc sử dụng hiệu quả năng lượng tại các hộ gia đình, sau đó đến hệ thống văn phòng và khu công nghiệp. Vấn đề tiếp theo là cải thiện sức mạnh nội tại, qua đó tăng khả năng chống chịu của nền kinh tế. Hiện tại Việt Nam vẫn còn phụ thuộc nhiều vào nguồn nguyên, nhiên liệu nhập khẩu, do vậy cần phải chủ động phát triển nội lực".
Tại diễn đàn, PGS.TS Bùi Thị An - Viện trưởng Viện Tài nguyên và Môi trường bày tỏ mong muốn trong thời gian tới, giới chuyên gia, tổ tư vấn Chính phủ cũng như Quốc hội cần làm rõ khái niệm thế nào là năng lượng xanh, năng lượng sạch, năng lượng tái tạo..., để người dân và cán bộ quản lý hiểu và thực hiện một cách chính xác, cụ thể. Bên cạnh đó, bà An kiến nghị Chính phủ báo cáo chi tiết, lộ trình kế hoạch cụ thể, trách nhiệm cụ thể của từng cán nhân, tổ chức trong quá trình thực hiện quy hoạch điện VIII. Bên cạnh đó, cần có những buổi họp kiểm điểm tại nhằm đánh giá từng bước trong quá trình thực hiện Quy hoạch điện VIII, khó khăn và thuận lợi đến đâu.
Tham luận tại diễn đàn, bà TitaThy Nguyen - Chủ tịch Hội đồng Năng lượng Thế giới đã trao đổi về bộ ba năng lượng Trilemma và chuyển đổi năng lượng bền vững. Đại diện Tập đoàn dầu khí Việt nam trình bày tham luận về Xu hướng phát triển tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn về đề xuất định hướng phát triển bền vững. TS. Dư Văn Toán trình bày tham luận về tiềm năng và thách thức trong phát triển điện gió ngoài khơi tại Việt Nam.
Phiên thảo luận diễn ra sôi nổi, nhiều vấn đề quan trọng được đưa ra bàn thảo, những ý kiến đóng góp của các đại biểu, chuyên gia, khách mời sẽ được ban tổ chức tổng hợp gửi đến các cơ quan hữu quan nhằm hoàn thiện cơ chế, chính sách nhằm đảm bảo an ninh năng lượng quốc gian, góp phần tích cực phát triển kinh tế đất nước bền vững.
PV.
