Bộ Trưởng Bộ Công Thương phát biểu tham luận tại Hội nghị
Bài phát biểu tham luận với Bộ trưởng Bộ Công Thương có chủ đề “Bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc trong hoạt động kinh tế đối ngoại, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng”. Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, trong mỗi giai đoạn lịch sử, Đảng ta luôn thực hiện đường lối đối ngoại và kinh tế đối ngoại linh hoạt, sáng tạo để góp phần phát triển kinh tế và xây dựng đất nước. Sau 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới, kinh tế đối ngoại nước ta đã có bước phát triển mạnh mẽ và đạt được nhiều thành tựu quan trọng, đóng góp tích cực vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; “thế và lực, sức mạnh tổng hợp quốc gia, uy tín quốc tế, niềm tin của nhân dân ngày càng được nâng cao, tạo ra những tiền đề quan trọng để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.
Đến nay, nước ta đã có quan hệ ngoại giao với 189 quốc gia và vùng lãnh thổ; có quan hệ thương mại với 224 đối tác và quan hệ hợp tác với hơn 500 tổ chức quốc tế; đã ký hơn 90 hiệp định thương mại song phương, gần 60 hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư; đàm phán, ký kết và thực thi 17 Hiệp định thương mại tự do (FTA). Đặc biệt, Việt Nam đã trở thành một trong những nước đi đầu khu vực trong việc hình thành các khuôn khổ hợp tác kinh tế đa phương. Về xuất, nhập khẩu, mặc dù chịu ảnh hưởng nặng nề, chưa từng có của đại dịch Covid - 19, song kim ngạch xuất, nhập khẩu của nước ta năm 2020 vẫn đạt trên 545 tỷ USD, dự báo năm 2021 sẽ vượt mốc 660 tỷ USD, đưa Việt Nam vào nhóm 20 nền kinh tế hàng đầu về thương mại quốc tế.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động kinh tế đối ngoại của nước ta vẫn còn những tồn tại, hạn chế, như: Công tác phổ biến thông tin, kiến thức về hội nhập kinh tế quốc tế chưa thật sâu rộng ở tất cả các cấp từ trung ương đến địa phương và trong cộng đồng doanh nghiệp; Phát triển kinh tế và thương mại quốc tế chủ yếu vẫn dựa vào các yếu tố bề rộng mà thiếu sự đóng góp đáng kể của các yếu tố chiều sâu như năng suất lao động, hàm lượng tri thức hay công nghệ. Đặc biệt, mặc dù thương mại và đầu tư tăng trưởng nhanh nhưng nguyên liệu đầu vào của nhiều ngành sản xuất vẫn lệ thuộc vào thị trường thế giới, chưa có sự tham gia mạnh của các doanh nghiệp trong nước và các chuỗi cung ứng quốc tế quan trọng, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp có tính chất nền tảng, then chốt.
Đất nước ta đang bước vào thời kỳ phát triển mới. Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ Tư và kinh tế số đang là xu hướng phát triển mạnh mẽ, mang lại những thời cơ, thuận lợi nhưng cũng có không ít khó khăn, thách thức đan xen; đặc biệt, đại dịch Covid-19 được dự báo có thể còn diễn biến phức tạp, tác động bất lợi đến mọi mặt đời sống và xã hội.
Trong bối cảnh đó, việc thực hiện quan điểm chỉ đạo của Đảng về bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc trong hoạt động kinh tế đối ngoại cũng sẽ có những nội hàm mới, đó là: Sự độc lập, tự chủ trong quá trình mở cửa, hội nhập; thể hiện trước hết trong việc xác định đường lối hội nhập nhất quán, trên cơ sở thực lực của mình và bằng tư duy sáng tạo để có chủ trương, chính sách đúng đắn nhằm xây dựng tiềm lực kinh tế, khoa học và công nghệ, cơ sở vật chất - kỹ thuật đủ mạnh, tạo nền tảng vững chắc cho phát triển bền vững, vừa đáp ứng nhu cầu trong nước trong mọi tình huống, vừa bảo đảm cho xuất khẩu; Tập trung xây dựng và nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, trước hết là năng lực cạnh tranh công nghiệp, bởi có năng lực cạnh tranh thì nền kinh tế cũng như doanh nghiệp Việt Nam mới có thể đứng vững và hưởng lợi từ quá trình hội nhập kinh tế quốc tế; Tiếp tục xây dựng, củng cố tạo môi trường đối ngoại ổn định, thiết lập và duy trì các quan hệ chặt chẽ về kinh tế, thương mại trên bình diện song phương và đa phương, nhằm tạo thuận lợi cho phát triển kinh tế; Chủ động tranh thủ vốn, kinh nghiệm quản lý, khoa học công nghệ và thị trường quốc tế để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội; Tích cực tham gia vào các khuôn khổ quốc tế nhằm tác động, thiết lập, củng cố các quy tắc, luật lệ về kinh tế thương mại có lợi hoặc ít nhất là hạn chế các tác động bất lợi cho Việt Nam trong các khuôn khổ kinh tế, thương mại song phương và đa phương.
Phát triển kinh tế đối ngoại, bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc trong bối cảnh tình hình mới, Bộ trưởng thay mặt ban cán sự đảng Bộ Công Thương đề xuất một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm sau:
Một là, tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng công tác thể chế, nhất là việc thể chế hóa kịp thời các quan điểm, đường lối của Đảng về kinh tế đối ngoại, bảo đảm phù hợp với các cam kết và thông lệ quốc tế; đồng thời, khẩn trương xây dựng chiến lược mới về hội nhập kinh tế quốc tế thông qua việc tham gia có chọn lọc các Hiệp định Thương mại tự do, đặc biệt là các Hiệp định Thương mại tự do thế hệ mới; đồng thời, tập trung triển khai có hiệu quả các Hiệp định Thương mại tự do mà Việt Nam đã tham gia, bảo đảm sự phát triển bền vững. Chú trọng thúc đẩy các quan hệ kinh tế đối ngoại theo chiều sâu, gắn chặt với lợi ích quốc gia - dân tộc, đồng thời tích cực đẩy mạnh quan hệ kinh tế với các đối tác lớn và có tiềm năng nhằm tạo đòn bẩy cho phát triển kinh tế, thương mại trong nước.
Hai là, tập trung xây dựng, phát triển các ngành công nghiệp có tính chất nền tảng (như công nghiệp hỗ trợ, vật liệu, hóa chất, chế tạo, chế biến, điện tử) và hình thành các doanh nghiệp công nghiệp mạnh để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, kết nối với chuỗi cung ứng toàn cầu; đồng thời, chú trọng phát triển một số ngành mang tính đột phá, phù hợp với xu thế quốc tế như công nghệ xanh, các phương tiện giao thông sử dụng năng lượng mới, công nghiệp điện tử với hàm lượng công nghệ cao, công nghiệp sinh hóa và dược phẩm v.v…
Ba là, đề cao vai trò của doanh nghiệp, xác định rõ doanh nghiệp là chủ thể, trung tâm trong các hoạt động kinh tế đối ngoại thông qua việc tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp để duy trì và phát triển các hoạt động sản xuất, kinh doanh trong mọi tình huống; tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình thực hiện các cam kết hội nhập kinh tế quốc tế; tiếp tục đẩy mạnh cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho hoạt động đầu tư, kinh doanh và sản xuất, xuất, nhập khẩu hàng hóa; đặc biệt là định hướng, hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam đầu tư ra nước ngoài để tiếp cận công nghệ tiên tiến, tiếp thu kinh nghiệm quản lý và đưa lao động Việt Nam ra nước ngoài làm việc nhằm thay đổi tầm nhìn và kỹ năng lao động, từ đó giúp doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế.
Bốn là, tập trung xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ trên cơ sở đa phương hóa, đa dạng hóa các quan hệ kinh tế đối ngoại, tránh lệ thuộc vào một thị trường, một đối tác cụ thể. Đồng thời, chú trọng giải quyết hài hòa lợi ích quốc gia, dân tộc với lợi ích của các nước khác trong quan hệ kinh tế đối ngoại. Bên cạnh việc đề cao lợi ích quốc gia-dân tộc của ta, cần nhận diện rõ những điểm chung giữa các quốc gia để chủ động thúc đẩy hợp tác, thúc đẩy định hình các quy tắc, luật lệ chung có lợi cho Việt Nam trong phân công lao động quốc tế, cải thiện vị trí trong chuỗi giá trị, chuỗi sản xuất, cung ứng khu vực và toàn cầu, nâng cao thực lực và vị thế của đất nước một cách bền vững nhất. Tăng cường bảo đảm an ninh kinh tế đối ngoại, đặc biệt trong lựa chọn, thu hút đầu tư nước ngoài ở các ngành mang tính chiến lược, nền tảng và trong thực thi một số cam kết của các Hiệp định Thương mại tự do thế hệ mới.
Năm là, chú trọng nâng cao nhận thức, năng lực, trình độ cho các cơ quan, đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác có liên quan đến kinh tế đối ngoại và cộng đồng doanh nghiệp về chiến lược kinh tế đối ngoại, xung đột thương mại giữa các nước lớn, chủ nghĩa bảo hộ thương mại và rủi ro đứt gãy chuỗi cung ứng… do đại dịch Covid-19 hoặc các tình huống bất khả kháng khác có thể xảy ra. Đồng thời, quan tâm xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, phục vụ hoạt động kinh tế đối ngoại, bảo đảm ngang tầm nhiệm vụ trong tình hình mới.
PV.
