Nhiều thị trường chính đều có sự tăng trưởng
Theo Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), năm 2021 mặc dù chịu ảnh hưởng nặng nề do tác động của dịch COVID-19, đặc biệt trong quý III nhưng với đà phục hồi của nền kinh tế, các quốc gia phát triển tiêm vắc-xin rộng rãi, cuộc sống người dân tại các nước trở lại điều kiện bình thường mới khiến nhu cầu hàng may mặc cũng tăng trở lại. Xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam đã vượt lên khó khăn, duy trì đà tăng trưởng với kim ngạch ước đạt 39 tỷ USD, tăng 11,2% so với năm 2020 và tăng 0,3% so với năm 2019. Trong 10 tháng đầu năm 2021, các thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam đều có sự tăng trưởng, ngoại trừ xuất khẩu sang Nhật Bản giảm 9,5% so với cùng kỳ năm 2020 do nhu cầu dệt may của Nhật Bản chưa phục hồi trở lại.
Theo ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch VITAS, kết quả này khẳng định sự nỗ lực vượt qua khó khăn, thách thức, nhanh chóng thích nghi của doanh nghiệp ngành dệt may với tình hình mới, kịp thời chuyển đổi cơ cấu mặt hàng, đảm bảo việc làm, thu nhập ổn định cho hàng triệu người lao động.
Thảo luận tại Hội nghị tổng kết Hiệp hội Dệt may Việt Nam năm 2021, nhiều ý kiến cho rằng, năm 2021 là một năm rất khó khăn đối với các doanh nghiệp dệt may, đặc biệt là các doanh nghiệp phía Nam, nhiều đơn vị phải tái cấu trúc, tạm ngừng hoạt động… Tuy nhiên, với việc triển khai Nghị quyết 128/NQ-CP ngày 11/10/2021 của Chính phủ về Quy định tạm thời thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19, với sự nỗ lực vượt bậc của VITAS và các doanh nghiệp, sự liên kết, hỗ trợ lẫn nhau giữa các vùng miền, ngành dệt may đã vươn lên, đạt những kết quả khả quan về sản xuất kinh doanh và xuất nhập khẩu.
3 kịch bản cho xuất khẩu dệt may năm 2022
Đối với kế hoạch năm 2022, ông Trương Văn Cẩm - Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký VITAS cho biết, mục tiêu xuất khẩu của ngành còn tùy tình hình diễn biến dịch bệnh và sự triển khai thực hiện quyết liệt, thống nhất Nghị quyết 128 từ Trung ương đến địa phương.
Cụ thể, VITAS xây dựng mục tiêu cho năm 2022 theo 3 kịch bản, gồm: Kịch bản tích cực nhất phấn đấu đạt kim ngạch xuất khẩu 41,5 – 42,5 tỷ USD nếu tình hình dịch bệnh được kiểm soát cơ bản vào quý I/2022; Kịch bản trung bình đạt 40 – 41 tỷ USD nếu tình hình dịch bệnh được kiểm soát giữa năm; 3- Kịch bản thấp nhất đạt 38 – 39 tỷ USD trong trường hợp dịch bệnh còn diễn biến phức tạp, kéo dài đến cuối năm 2022.
Để đạt được mục tiêu tăng trưởng theo các kịch bản được ngành dệt may đưa ra, đại diện Lãnh đạo VITAS kiến nghị giải pháp căn cơ là cần tiếp tục triển khai chiến lược vắc xin để các doanh nghiệp phục hồi và phát triển trong điều kiện bình thường mới; đưa quy định tiêm đủ 2 liều là điều kiện để tham gia các hoạt động sản xuất kinh doanh, vắc xin để tiêm liều thứ 3 cho người lao động; Mở rộng chính sách tài khóa và tiền tệ với điều kiện để dễ tiếp cận, thời gian áp dụng 2 - 3 năm; Ban hành quy định phù hợp thực tế, sửa đổi quy định còn bất cập giảm gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, Chính phủ cần sớm phê duyệt “Chiến lược phát triển ngành Dệt may & Da giày Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến 2035” để ngành có thể tự túc nguyên phụ liệu, đáp ứng quy tắc xuất xứ của các FTA, ứng dụng CMCN 4.0 để hiện đại hóa sản xuất, chuyển đổi số, xây dựng thương hiệu...
Một số khó khăn, thách thức
Tại Hội nghị, các chuyên gia kinh tế và lãnh đạo một số doanh nghiệp trong ngành cũng đã trình bày nhiều tham luận về dự báo tình hình kinh tế thế giới và Việt Nam năm 2022; thị trường dệt may thế giới; xu thế tiêu thụ, chuyển dịch sản xuất, thời trang trong bối cảnh dịch Covid-19; Những cơ hội và thách thức cho ngành trong điều kiện bình thường mới cũng như mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp của ngành năm 2022.
Ông Lê Tiến Trường, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Dệt may Việt Nam nhận định (Vinatex), mặc dù năm 2022 dự báo tổng cầu dệt may thế giới sẽ tăng trở lại mức tương đương năm 2019, trong đó 4/5 thị trường lớn gồm: Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc dự báo tăng trưởng (ngoại trừ Trung Quốc dự báo cầu ổn định ở mức năm 2021) nhưng xuất khẩu dệt may Việt Nam có thể phải đối mặt với một số khó khăn, thách thức.
Nổi bật là chi phí vận tải vẫn ở mức cao. Theo ông Trường, chỉ số tổng hợp trung bình của Chỉ số container thế giới (World Container Index -WCI) được đánh giá bởi Tổ chức nghiên cứu và tư vấn hàng hải Drewry đến cuối tháng 11/2021 là 7.413 USD, cao gấp 3 lần so với mức trung bình trong 5 năm là 2.690 USD cho mỗi container 40ft.
Thứ hai là bất lợi về tỷ giá so với các đối thủ cạnh tranh, gián tiếp ảnh hưởng đến sức cạnh tranh của hàng Việt Nam so với các đối thủ. Một thách thức nữa, theo ông Trường là sự mất cân đối thị trường lao động. Do ảnh hưởng của đợt bùng phát dịch Covid-19 thứ 4 đã làm phát sinh làn sóng chuyển dịch lao động dẫn đến thị trường lao động mất cân đối nghiêm trọng.
Trong khuôn khổ Hội nghị tổng kết, VITAS cũng đã tổ chức Hội thảo chuyên đề “Phát triển bền vững ngành dệt may Việt Nam trong bối cảnh dịch Covid-19”. Thảo luận về những khó khăn, thách thức của ngành Dệt may Việt Nam trong điều kiện phòng chống dịch Covid-19, nhiều ý kiến cho rằng, trong ngắn hạn vấn đề phục hồi lao động đang là trở ngại lớn cho sản xuất.
Ông Trần Như Tùng, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Dệt may - Đầu tư - Thương mại Thành Côngchia sẻ, hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty trong điều kiện phòng chống dịch Covid-19 gặp nhiều khó khăn, đặc biệt về logistics và chi phí đầu vào tăng. Do vậy hiện vẫn có đơn đặt hàng nhưng doanh nghiệp không dám nhận do lo ngại không đảm bảo được lực lượng lao động để sản xuất ổn định, đáp ứng đơn hàng. Để không bỏ lỡ các cơ hội kinh doanh, doanh nghiệp phải chủ động đàm phán với khách hàng để điều chỉnh yêu cầu về phương thức, thời gian giao hàng… để có thể đáp ứng đơn hàng.
Liên quan đến vấn đề lao động, bà Nguyễn Thị Thanh Hoàn – Phó Trưởng ban Chính sách pháp luật và Quan hệ lao động, Công đoàn Dệt may Việt Nam cho biết: Khi dịch bệnh được kiểm soát ổn định trở lại, số lượng lao động dệt may quay trở lại làm việc tại các doanh nghiệp đạt khoảng 90% so với trước khi xảy ra dịch bệnh, là kết quả nỗ lực của doanh nghiệp và tổ chức công đoàn các cấp. Bên cạnh đó, tổ chức công đoàn đã triển khai nhiều hỗ trợ phòng chống dịch cho các đơn vị, doanh nghiệp và hỗ trợ người lao động.
Cần đẩy mạnh các chương trình phát triển bền vững
Chia sẻ với những khó khăn của các doanh nghiệp dệt may, các chuyên gia đã đưa ra những đánh giá về thị trường ngành dệt may toàn cầu trong năm 2022 và xu hướng của người tiêu dùng trong nước và quốc tế, đồng thời cũng khuyến nghị doanh nghiệp cần chú trọng đến đối thoại với người lao động, hỗ trợ khi khó khăn để nhanh chóng phục hồi lao động, tìm cách sống chung với dịch. Muốn giữ vững thị trường xuất khẩu và mở rộng sản xuất doanh nghiệp phải phát triển theo hướng bền vững, nâng cao chất lượng hàng hóa, đảm bảo thời gian giao hàng. Các diễn giả đều khẳng định rằng, việc tiếp tục đẩy mạnh các chương trình phát triển bền vững là một yêu cầu tất yếu trong năm 2022 và những năm tiếp theo. Ngành dệt may Việt Nam đang đứng trước những cơ hội lớn từ các hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới đã ký kết. Trong các FTA này đều có cam kết về bảo vệ môi trường, bảo vệ con người đồng hành cùng phát triển kinh tế. Đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội, để doanh nghiệp hướng đến đầu tư công nghệ sản xuất hiện đại, tăng tính cạnh tranh của sản phẩm khi xuất khẩu, tăng uy tín và thương hiệu của doanh nghiệp, của ngành dệt may đối với thị trường trong nước cũng như quốc tế.
Phát biểu kết luận Hội nghị, ông Vũ Đức Giang – Chủ tịch VITAS nhấn mạnh, các doanh nghiệp cần áp dụng linh hoạt Chỉ thị 128 của Chính phủ phòng chống dịch tốt để duy trì sản xuất kinh doanh. Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu, mỗi doanh nghiệp phải đẩy mạnh liên kết sản xuất theo chuỗi, hỗ trợ lẫn nhau trong thực hiện các đơn hàng đây sẽ là cơ hội giúp các doanh nghiệp phát huy được thế mạnh riêng và tận dụng được thế mạnh của tập thể, đồng thời học hỏi được các mô hình quản trị, công nghệ tiên tiến. Các doanh nghiệp cần cố gắng khai thác các lợi thế của các hiệp định thương mại tự do và đặc biệt là hiệp định RCEP để mở rộng thị trường tiêu thụ. Mỗi doanh nghiệp cần xây dựng giải pháp phát triển bền vững. Đây là xu thế trong hội nhập, không ai có thể đứng ngoài “cuộc chơi”. Thủ tướng Chính phủ đã giao nhiệm vụ cho ngành dệt may tới năm 2030 phải có 30 thương hiệu quốc tế. Cần xây dựng chiến lược về thương hiệu quốc gia, quốc tế của mỗi doanh nghiệp cũng như ngành dệt may. VITAS sẽ kiến nghị thành lập chi hội Thời trang và 2 trung tâm Thời trang tại Hà Nội và TP. HCM.
Để đạt được mục tiêu đặt ra cho năm 2022 và những năm tiếp theo, sẽ phải có các giải pháp chiến lược về ổn định lao động và cố gắng nâng thu nhập của người lao động trong ngành lên 4,5 - 4,6 ngàn USD/người/năm. Ông Giang nhấn mạnh, các doanh nghiệp Việt Nam phải xây dựng tầm nhìn mới, có khát vọng khẳng định vị thế của mình. Ngành dệt may Việt Nam không cạnh tranh lao động giá rẻ mà cạnh tranh về sự minh bạch, chất lượng sản phẩm, công nghệ, năng suất lao động, thời gian giao hàng, tiết giảm tối đa năng lượng, tài nguyên.
Theo các chuyên gia, mỗi doanh nghiệp cần phải xây dựng chương trình cụ thể về phát triển bền vững, chủ động đề ra những bước đi phù hợp với điều kiện của đơn vị. Ngành dệt may đã có đề xuất với Bộ Công Thương và Chính phủ để phê duyệt và ban hành Chiến lược phát triển ngành nhằm tự chủ hơn trong nguồn cung nguyên liệu, đặc biệt là phát triển sản xuất vải trong nước. Trong giai đoạn hiện tại, việc xây dựng nguồn nhân lực với tư duy phát triển bền vững là yêu cầu then chốt là một trong những yếu tố mang tính chất quyết định cho sự thành công của từng doanh nghiệp cũng như của ngành dệt may Việt Nam.
PV.
Tạp chí Doanh nghiệp và Thương mại – Số 1/2022
