“Nâng chất” năng lực cung ứng
Theo Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương),Việt Nam đã có những thành công đáng ghi nhận trong việc thu hút các dự án FDI lớn vào ngành CNHT. Nhiều dự án FDI quy mô lớn trong lĩnh vực chế biến, chế tạo đóng vai trò hết sức quan trọng trong kim ngạch xuất khẩu của quốc gia, phát triển hệ thống doanh nghiệp (DN) cung ứng nội địa, giải quyết việc làm tại địa phương và đóng góp lớn cho ngân sách Nhà nước. Một số tập đoàn lớn đã mở rộng nhà máy và thành lập các trung tâm R&D tại Việt Nam như Samsung, Apple, Marvell, NVIDIA, BYD.
Muốn hút FDI chất lượng, phải dựng “nền móng” công nghiệp hỗ trợ trước
Đơn cử như ngành sản xuất ô tô. Cứ 10 ô tô được bán ra thị trường, có khoảng 7 chiếc được lắp ráp tại Việt Nam. Nhưng trong mỗi xe, chỉ khoảng 20% linh kiện được sản xuất nội địa, còn lại là nhập khẩu 80%. Tỷ lệ này trái ngược hoàn toàn với Thái Lan và Indonesia - hai "thủ phủ" sản xuất ô tô của khu vực Đông Nam Á, nơi 90% linh kiện của họ được sản xuất ngay trong nước. Ngay cả Toyota, dù là nhà đầu tư tích cực vào nội địa hoá tại Việt Nam, họ cũng chỉ có 13 nhà cung cấp là nhà cung cấp thuần Việt. Có thể thấy, phát triển ngành CNHT là đòi hỏi tất yếu của bất kì một ngành nào để thu hút FDI vào Việt Nam.
Bà Lê Nguyễn Duy Oanh - Phó Giám đốc Trung tâm Phát triển công nghiệp hỗ trợ TP. Hồ Chí Minh, Sở Công Thương TP. Hồ Chí Minh cho biết, phần lớn các DN FDI mong có nhà sản xuất CNHT có định hướng đầu tư dài hạn, có năng lực cung ứng tốt để đồng hành cùng với họ trong quá trình phát triển những sản phẩm, những cụm linh kiện chi tiết. Cụ thể như BOSCH, tìm DN Việt Nam cung ứng sản phẩm chi tiết linh kiện, cụm chi tiết linh kiện trong ngành ô tô…
Thực tế cho thấy, hiện Việt Nam đang có 2.000 doanh nghiệp sản xuất sản phẩm CNHT và 5-10% trong số đó có đủ năng lực sản xuất sản phẩm, linh kiện cơ khí và khuôn nhựa có ưu thế xuất khẩu vào các thị trường Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc. Các DN này cũng đang là nhà cung ứng cấp 1 cho nhiều tập đoàn đầu tư nước ngoài sản xuất sản phẩm đầu cuối trong nước.
Chủ động, linh hoạt, tăng kết nối với DN
Theo chuyên gia kinh tế, DN CNHT cần đầu tư vào công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm và quản lý. Chính phủ cần sớm hoàn thiện hệ thống thể chế, chính sách, văn bản quy phạm pháp luật làm nền tảng, tạo động lực phát triển CNHT. Quan trọng hơn, cần tăng cường kết nối giữa DN trong nước và DN FDI, tạo điều kiện cho DN Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Bà Trương Thị Chí Bình - Tổng thư ký Hiệp hội CNHT Việt Nam (VASI) nêu ý kiến: “Quốc gia gần chúng ta nhất và chúng ta có thể học được nhiều nhất chính là Trung Quốc. Bài học đầu tiên là họ yêu cầu công ty FDI phải liên doanh với công ty trong nước. Trong quá trình liên doanh đó, họ còn nhiều kĩ thuật, nhiều hình thức để học công nghệ của công ty FDI. Thái Lan áp dụng chính sách dòng xe chiến lược để tăng sản lượng xe ô tô vào một số dòng xe nhất định, dồn sự tiêu dùng vào đó, ưu đãi thuế cho công ty mà nội địa hoá với tỷ lệ cao ở trong nước, sẽ được thuế rẻ hơn, xe sẽ bán rẻ hơn, sản lượng tăng lên”.
Để nâng cao năng lực cho DN trong nước, thời gian qua, Bộ Công Thương đang triển khai nhiều chương trình, dự án hợp tác quốc tế, các DN FDI đã có những chính sách nhất định nhằm hỗ trợ các nhà cung ứng nội địa và bản thân các DN trong nước cũng nỗ lực nâng cao chất lượng sản phẩm và khả năng cạnh tranh để gia nhập vào chuỗi cung ứng của các DN FDI.
Bộ Công Thương cũng đã hợp tác với Tập đoàn Samsung Việt Nam, Toyota Việt Nam nhằm triển khai nhiều chương trình thiết thực, hiệu quả, góp phần nâng cao năng lực của ngành CNHT. Có thể kể đến Chương trình hợp tác với Samsung đào tạo chuyên gia tư vấn lĩnh vực CNHT; Chương trình Tổ chức tư vấn, hỗ trợ kỹ thuật để cải tiến sản xuất tại các DN Việt Nam trong lĩnh vực CNHT và sản xuất sản phẩm hoàn chỉnh nhằm nâng cao tính chủ động, năng lực cạnh tranh DN cũng như khả năng tham gia vào các chuỗi sản xuất toàn cầu.
Vũ Trìu
