Sở hữu vị trí chiến lược, hạ tầng đồng bộ và chính sách hút đầu tư mạnh, Quảng Ninh đang nổi lên như điểm đến giàu lợi thế cho công nghiệp hỗ trợ, đặc biệt ở chế biến, chế tạo và công nghiệp đường sắt.
Nền tảng vững chắc cho công nghiệp hỗ trợ từ chế biến, chế tạo
Phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành cơ khí gắn với sản xuất, lắp ráp ô tô, công nghiệp đường sắt là cấp thiết đối với địa phương có nhiều tiềm năng như Quảng Ninh.
Tại Quảng Ninh, với vị trí chiến lược và hạ tầng giao thông, hạ tầng các khu, cụm công nghiệp khá đồng bộ và hiện đại, với nguồn tài nguyên và lao động dồi dào, chính sách thu hút đầu tư hấp dẫn, tỉnh Quảng Ninh có nhiều lợi thế trong phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ, nhất là trong lĩnh vực cơ khí, chế tạo gắn với sản xuất, lắp ráp ô tô và phát triển công nghiệp đường sắt.
Trong đó, điểm nhấn quan trọng nhất là dự án Nhà máy ô tô Thành Công Việt Hưng nằm trong Tổ hợp chuyên đề công nghiệp ô tô và phụ trợ Thành Công Việt Hưng. Với công suất thiết kế hơn 120.000 xe/năm, Nhà máy ô tô Thành Công Việt Hưng là nhà máy ô tô đầu tiên tại Việt Nam và Đông Nam Á chuyên lắp ráp, sản xuất ô tô mang thương hiệu Skoda - thương hiệu ô tô lớn nhất của Cộng hòa Séc. Dây chuyền áp dụng các công nghệ tiên tiến, hiện đại hàng đầu của Skoda Auto, đáp ứng các tiêu chuẩn của châu Âu với mức độ tự động hóa cao.
Nhà máy ô tô Thành Công Việt Hưng được khánh thành và đi vào vận hành thương mại vào cuối tháng 3/2025, tính đến hết tháng 8/2025, nhà máy đã đưa vào thị trường hơn 1.000 xe ô tô đầu tiên. Trong thời gian tới, Tổ hợp chuyên đề công nghiệp ô tô và phụ trợ Thành Công Việt Hưng tiếp tục thu hút các dự án đầu tư trong ngành phụ trợ ô tô, đưa Quảng Ninh trở thành một trong những trung tâm sản xuất ô tô lớn của đất nước.
Những kết quả này là minh chứng rõ nét cho sự đúng đắn trong chủ trương phát triển công nghiệp chế tạo của tỉnh, tạo nền tảng vững chắc cho phát triển công nghiệp hỗ trợ khi hầu hết công nghiệp hỗ trợ nằm trong các ngành công nghiệp chế tạo. Đặc biệt là công nghiệp hỗ trợ cho ngành cơ khí chế tạo phục vụ cho ngành sản xuất lắp ráp ô tô và phát triển hệ thống đường sắt, những lĩnh vực mang tính chiến lược, có khả năng tạo ra giá trị gia tăng cao và thúc đẩy sự phát triển bền vững của tỉnh.
Nhà máy ô tô Thành Công Việt Hưng (Hạ Long, Quảng Ninh). Ảnh: CD
Ưu tiên tạo thuận lợi phát triển công nghiệp hỗ trợ
Theo đánh giá của các chuyên gia, với tất cả những thuận lợi từ hạ tầng, quy hoạch, nguồn nhân lực, Quảng Ninh có thể tham gia sâu và có một vị trí quan trọng trong các chuỗi giá trị của các ngành sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước, phát triển hệ thống đường sắt. Nhất là khi Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 172/2024/QH15 ngày 30/11/2024 về chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, mở ra nhiều cơ hội phát triển cho ngành công nghiệp đường sắt, cơ khí chế tạo và logistics.
Tại Quảng Ninh, hệ thống đường sắt đang được quy hoạch để phát triển mạnh mẽ với 3 tuyến đường sắt quốc gia, gồm: 1 tuyến hiện có là Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân; 2 tuyến quy hoạch mới là Nam Định - Thái Bình - Hải Phòng - Quảng Ninh (đoạn Nam Hải Phòng - Hạ Long) và tuyến Hạ Long - Móng Cái, có 2 nhánh xuống cảng biển Hòn Nét - Con Ong và nhánh kết nối đến cảng biển Hải Hà. 3 tuyến đường sắt đô thị, gồm: Tuyến Đông Triều - Uông Bí - Quảng Yên - Hạ Long, kết nối với Hải Dương, Hải Phòng; tuyến Hạ Long - Cẩm Phả - Vân Đồn, kết nối khu vực trung tâm với Sân bay Vân Đồn; tuyến Hải Hà - Móng Cái, kết nối khu kinh tế Hải Hà với Móng Cái.
Những dự án này không chỉ giúp giảm áp lực giao thông đường bộ mà còn mở ra cơ hội, triển vọng phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành đường sắt, thúc đẩy sản xuất linh kiện, thiết bị đầu máy, toa xe, hệ thống điện, ray, cảm biến điều khiển… ngay tại địa phương. Qua đó, góp phần quan trọng nâng cao tỷ lệ nội địa hóa, năng lực sản xuất, giá trị gia tăng, khả năng cạnh tranh và tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu, làm mới các động lực tăng trưởng truyền thống, thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới nhằm phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Ninh nhanh, bền vững.
Bà Nguyễn Thị Hiền - Giám đốc Sở Công Thương Quảng Ninh cho biết, công nghiệp hỗ trợ trong nước nói chung, tỉnh Quảng Ninh nói riêng vẫn đối mặt với những thách thức không nhỏ như vẫn phụ thuộc vào nhập khẩu công nghệ, máy móc, linh kiện, phụ tùng; trình độ công nghệ, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước chưa cao; chi phí cho nghiên cứu và phát triển còn khiêm tốn; liên kết giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước chưa chặt chẽ, khiến chuỗi cung ứng còn rời rạc... Những vấn đề này đặt ra yêu cầu cấp thiết cho Quảng Ninh trong việc xây dựng một chiến lược tổng thể, dài hạn, đồng bộ nhằm phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành cơ khí, sản xuất, lắp ráp ô tô và đường sắt, tạo ra động lực tăng trưởng trong giai đoạn 2025 - 2030. Tỉnh cũng từng bước cụ thể hóa tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị - coi khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực then chốt để phát triển kinh tế.
Tỉnh Quảng Ninh cam kết sẽ đồng hành, kiến tạo môi trường đầu tư thuận lợi, cơ chế, chính sách ổn định, hạ tầng đồng bộ, hiện đại và nguồn nhân lực chất lượng cao, lao động có kỹ năng nhằm thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ bền vững, hiệu quả, đóng góp thiết thực vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Nguyễn Hằng